Məhərrəm ayına daxil olarkən adət və əməllərin fəzilətləri və faydaları
Bir Quran elmləri üzrə mütəxəssis bildirib ki, Məhərrəm ayı özünəməxsus xüsusiyyət və mövqeyə malikdir, çünki Allah Təala “Seyyidüş-şühəda (ə)”nın səbrinə görə matəm tutanlar üçün xüsusi mərhəmət açır və matəm tutanların ürəklərində “Seyyidüş-şühəda (ə)” üçün daha çox kədər və hüzn olduqca, onların ruhani inkişaf və yüksəlişi daha da çox olur.
Məhərrəm ayına giriş barədə danışan Məhdi Qudərzi qeyd edib ki, Allah Təala Məhərrəm ayı – ərəb təqviminin ilk ayı – ilə bağlı xüsusi bir sünnət müəyyən edib və bunun üçün böyük mükafat nəzərdə tutulub.
O, əlavə edib ki, bu sünnətin önəmini Allahın kəlamında, xüsusilə Bəqərə surəsinin 156-cı ayəsində aydın şəkildə görmək mümkündür:
“Onlar ki, hər hansı bir müsibət onlara dəyəndə belə deyirlər: Həqiqətən biz Allaha məxsusuq və Ona qayıdacağıq”.
Bu ayədə hər hansı ağır və çətin hadisə, yəni müsibət qarşısında insan səbirli olub, Allahdan üz çevirməyib, imanını qoruyub saxlayarsa, ona böyük dəyərli mükafat veriləcəkdir. Bu mükafat bəzən həmin şəxsin ətrafındakı insanlara da dəyərli təsirlər gətirə bilər. Bu Allahın vədə verdiyi nemətləri Məhərrəm ayında açıq şəkildə görmək mümkündür.
Məhərrəm haqqında nəzər bildirən Məhdi Qudərzi Quran elmləri üzrə mütəxəssis kimi, məhərrəmin müqəddəsliyini və onun mədəni-dini əhəmiyyətini vurğulayır. O bildirir ki, məhərrəm ayı xüsusilə “Seyyidəş-Şühəda” — İmam Hüseyn (ə) və onun yoldaşlarının səbir və qurbanlığı ilə bağlıdır. Qudərzi deyir ki, Allah-Təala məhərrəm ayını müqəddəs sayaraq, səbir edən və dərin hüzn keçirən müsəlmanlara böyük mükafatlar vəd edir.
Onun fikrincə, məhərrəm ayının əhəmiyyəti təkcə tarixi bir hadisənin yada salınması deyil, həm də insanın imanını möhkəmləndirən, səbir və ədalət uğrunda mübarizə ruhunu canlandıran bir dövrdür. Qudərzi qeyd edir ki, məhərrəmdə göz yaşı tökmək, İmam Hüseynin (ə) dərdlərinə ürəkdən kədərlənmək və bu müqəddəs səbir nümunəsindən dərs almaq müsəlmanlar üçün ruhani yüksəliş və Allahın rəhmətinə nail olmaq üçün bir vasitədir.
O həmçinin İmam Sadiqin (ə) hədisinə istinad edərək bildirir ki, müsəlman hər hansı müsibətə səbir etsə və imanını qorusa, Allah ona böyük lütf və bərəkət verər. Məhərrəm faciəsinin və İmam Hüseynin (ə) səbrinin dünya və insanlıq üçün böyük mənəvi dəyər daşıdığını vurğulayır.
Qısaca, Məhdi Qudərzi məhərrəm ayını müsəlmanların imanını, səbirini, ədalət istəyini gücləndirən və ruhani mənada onları yüksəldən müstəsna bir dövr kimi qiymətləndirir.
Qudərzi səbrin möminlər üçün əhəmiyyəti və mövqeyini araşdıraraq vurğulamışdı:
Allah səbr edənlər üçün çox möcüzəli və qiymətli mükafatlar müəyyən edib, bu mükafatlar bəzən Allaha ibadətdən belə üstündür. Allah möminlər üçün, kimlər ki, səbir göstərir və qarşılaşdıqları müsibətlərdə və sınaqlarda uca qalırlar, böyük mükafatlar hazırlamışdır.
Allahın səbr edənlərə verdiyi mükafatları bir neçə əsas göstərici ətrafında qiymətləndirmək olar:
1. Allah buyurub ki, Onun mükafatı bəndələrinə göndərdiyi salavatdır (salam və salavat). Xüsusilə möminlərə verilən Allah salamı çox qiymətli və əziz bir hədiyyədir. Kimə Allah salam verərsə, o insan səhvlərdən qorunur və günahlarından paklanır. Buna görə də müsibətlər qarşısında səbir etmək lazımdır ki, Allahın salamı bizə də çatdırılsın. Yasin surəsinin 58-ci ayəsində belə buyurulur:
“Rəhmətli Rəbbin salamı onlara deyildi: Mələklər onlara salam və səlamət gətirirlər”.
2. Allahın səbr edənlər üçün xüsusi mərhəmətidir. Bu mərhəmət Allahın digər mərhəmətlərindən fərqlidir və Allah qeyd edib ki, bu xüsusi mərhəmət bəndələrə nazil olanda, onlar mütləq xoşbəxt olacaqlar.
3. Hər bir insan doğru yolda yönəlmək və düzgün addımlamaq arzusundadır. Əgər müsibətlər qarşısında səbir göstərilsə, Allah həmin şəxsi hidayət edəcəkdir. Bu, Allahın mütləq vədi vədidir. Müsibətlərin hər bir insana uyğun olaraq və onun qabiliyyətinə görə verildiyini unutmamalıyıq. Məsələn, “Əhli-beyt (ə)”ə nazil olan müsibət heç kəsə digər yerlərdə nəsib olmamışdır. Ancaq onların ən mühüm yanaşması səbirdir. Onlara gələn müsibət çox ağır, ancaq onlara nazil olan mərhəmət isə çox geniş idi.
Qudərzinin İmam Sadiqdən (ə) nəql etdiyi bir hədis
İmam Sadiq (ə) buyurub ki, əgər bir möminə müsibət çatar və o səbir edər, həm də səbirində tarazlığını itirməzsə, Allah mərhəmətini ona nazil edər. Məsələn, Hz. Yusuf (ə) böyük müsibətə məruz qalmışdır: qardaşları onu ucuz qiymətə satmış, quyulara atmış, ona böhtan atmış və sonra həbs etmişlər. Hz. Yusuf (ə) səbir göstərmişdir. Bu səbir ona və onunla birlikdə olan millətə böyük mükafat gətirmişdir. Bu səbəbdən Misirdə insanlar Allaha iman gətirmiş, Yusufun qardaşları günahlarını etiraf etmiş və Allahdan bağışlanma istəmişlər, hətta Yusufun atası və Hz. Yusuf özü böyük ruhi inkişaf keçirmişdir.
İndi isə bu inkişafı və yüksəlişi Əhli-beytin müsibəti və xüsusilə Seyyidüş-şühədanın (ə) müsibəti ilə müqayisə edin. Belə vəziyyətdə başa düşərsiniz ki, Seyyidüş-şühədanın (ə) başına gələn müsibət və onların göstərdiyi səbir hansı böyük və ümumbəşəri məktəbi daşıyır.
Məhdi Qudərzi “Seyyidəş-Şühəda”nın (İmam Hüseynin (ə)) Aşura gecəsindəki mövqeyinə diqqət çəkərək bildirib ki, İmam Hüseyn (ə) Aşura gecəsi, dostları ilə danışmağa başlamazdan əvvəl, söhbətini Allahı tərif və şükürlə açmışdır. Bu səbir, Allahın şükür olunmasına bağlıdır və çox təqdirəlayiqdir. Bu səbəbdən Rəbbin geniş mərhəməti bütün aləmə nazil olmuşdur. Eyni zamanda, Aşura hadisəsinin böyük bir müsibət olduğunu və bütün peyğəmbərlərin və övliyaların bu böyük hadisənin əzəmətini vurğuladığını qeyd edir. İmam Hüseynin (ə) sonsuz səbrinə görə “Geniş mərhəmətin qapısı” adlandırılmışdır.
Qudərzi ayın müqəddəsliyindən danışaraq bildirir ki, Məhərrəm ayı xüsusi bir mövqeyə malikdir, çünki Allah Təala İmam Hüseynin (ə) səbirinə görə matəmçilərə ruzgar (səyahət, lütf) bəxş edir. Matəmçilərin ürəyində İmam Hüseynin (ə) kədəri və kədəri nə qədər çox olarsa, onlar bir o qədər böyük ruhani inkişaf və tərbiyə alırlar. Bu yüksəliş və tərbiyə yalnız Allahın mərhəmətindən gəlir və məhz buna görə də Məhərrəm ayı digər aylardan daha üstün hesab edilir.
Qudərzi matəmçilərin İmam Hüseynə (ə) olan ən yaxşı münasibətinin qəlbdən gələn həqiqi kədər və onun səmimi ifadəsi olduğunu vurğulayır. Əgər bu kədər ah çəkərək və ya göz yaşı ilə ifadə olunursa, o zaman bu insan, İmam Hüseynin (ə) açdığı mərhəmət süfrəsindən faydalanmışdır.
O, Ziyarət-Aşura sonunda edilən səcdə haqqında da danışaraq deyir: Biz Ziyarət-Aşuranın sonunda səcdəyə gedərək belə dua edirik:
“Allahummə ləkəl-həmdu həmdəş-şakirin ləkə alə musabihim, əl-həmdü lillahi alə əzimir-raziyəti”;
yəni, “Allahım, Şükr edənlərin şükrü ilə sənə həmd olsun, onların müsibətinə görə şükür, böyük müsibətə görə Allaha həmd olsun.”
Bu, İmam Hüseynə (ə) matəm edənlərə Allahın verdiyi mərhəmətə görə təşəkkür etməyin ifadəsidir və bu yolda inkişaf və yüksəlişin mühüm olduğunu göstərir.
Yekun olaraq, Qudərzi Məhərrəm ayının müsəlmanların ruhani inkişafında, səbirdə və Allaha yaxınlaşmada xüsusi rol oynadığını və bu ayın digər aylardan yüksək olduğunu vurğulayır.
Bu Quran elmləri üzrə mütəxəssis Məhərrəm ayı matəmçilərinin (İmam Hüseyn (ə) üçün matəm saxlayanların) vəzifələrinə toxunaraq deyib: Matəmçilərin iki əsas vəzifəsi var. Birincisi, ürəkdən Aşura hadisəsinin kədərini hiss edib “Seyyidəş-Şühəda” (İmam Hüseyn (ə)) üçün səmimi qəm-qüssə duymaqdır ki, bu daxili bir haldır. İkincisi isə, bu kədəri və hüznü açıq şəkildə ifadə etməkdir. Bu ifadə müxtəlif formalarda ola bilər; bəziləri qara geyim geyinərək, qapılarına qara bayraqlar asaraq, mərasimlərə qatılaraq, göz yaşı tökərək və mərsiyə oxuyaraq İmam Hüseyn (ə) üzərindəki kədəri ehtiramla yad edirlər. Digərləri isə evdə kiçik toplantılar təşkil edib, “Seyyidəş-Şühəda”nın müsibətini hörmətlə anırlar. Hətta bəzi analar hazırladıqları yeməkləri İmam Hüseyn (ə) və Əhli-Beyt (ə) üçün nəsr (and) olaraq təqdim edə bilərlər ki, bu da onlar üçün əlavə savab qazandırar.
Mütəxəssis Məhərrəm ayının ilk günü ilə bağlı ibadətlərə də diqqət çəkib: Məhərrəmin ilk günündə oruc tutmaq bir il oruc tutmaq savabına bərabərdir. “Əl-İqbal” kitabında qeyd edilir ki, bu gün üçün 100 rükət namaz mövcuddur; hər rükətdə “Həmd” və “Tövhid” surələri (əl-Fəth namazı kimi) oxunmalıdır. Bundan əlavə, iki rükətlik namaz tövsiyə olunur: birinci rükətdə “Həmd” və “Ənam”, ikinci rükətdə isə “Həmd” və “Yasin” surələri oxunmalıdır.
Qudərzi həmçinin Peyğəmbərimiz Məhəmmədin (s) Məhərrəmin ilk gecəsi üçün tövsiyə etdiyi namaza işarə edib: Rəvayətə görə, bu gecə iki rükət namaz qılan və səhər oruc tutan şəxs bütün il boyunca xeyir işlərdə davam etmiş sayılır, il boyunca bəladan qorunur və öləndə cənnətə gedər. Bu namazda hər rükətdə bir dəfə “Həmd” və on bir dəfə “Qul Huvəllah” oxunur.
O, Məhərrəmin ilk günü ilə bağlı digər əməl və ibadətlərə də toxunaraq vurğulayıb ki, Məhərrəmin ilk gecəsini oyaq keçirmək — dua etmək, namaz qılmaq və Quran oxumaq — çox böyük savabdır və bu gecəni belə dəyərləndirmək tövsiyə olunur.
Qudərzi Məhərrəmin ilk günü ilə bağlı bunları qeyd edib: Məhərrəmin birinci günü hicri-qəməri ilin ilk günü sayılır və bu gün iki əsas əməl məruz qalıb. Birincisi, oruc tutmaqdır. İmam Rza (ə)‑dən Rəyyan ibn Şəbib vasitəsilə rəvayət olunub ki, kim bu günü oruc tutub Allahdan istəyərsə, Allah onun duasını qəbul edər, elə də dua Zəkəriyyanın duası kimi qəbul olunub. Digər əməl isə Peyğəmbərimiz (s)‑in Məhərrəmin ilk günü iki rükət namaz qılmasıdır. Namazdan sonra əllərini qaldırıb dua edərmiş.
Müəlliflik Hüququ Əbədi Nur Saytına Məxsusdur
