Mənbəyə görə, “Cəmʿ al-Baḥrayn” kitabında belə bir rəvayət qeyd olunub ki, İmam Hüseyn (ə) öz müqəddəs məzarının ətrafını Neynəva və Ğazəriyyə camaatından 60 min dirhəm müqabilində almışdır. Sonra həmin torpağı onlara bağışlamış və şərt qoymuşdur ki, zəvvarları məzarına yönləndirsinlər və üç gün müddətində onları qonaq etsinlər.
Bu hadisə İmam Hüseynin Kərbəla torpağına olan əhəmiyyətini və bu torpaqda baş verəcək hadisələrin dini mənasını daha da vurğulayan bir addım idi. İmam Hüseyn (ə), bu torpağı alaraq həm də zəvvarlar üçün rahatlıq təmin etmək istəmişdi.
Niyə İmam Hüseyn (ə) Kərbəla torpağını almışdı?
Həzrət İmam Hüseyn (ə), Kərbəla torpağını alaraq, həmin ərazini zəvvarları üçün mübarək və müqəddəs bir yer halına gətirməyə çalışmışdır. Kitabda qeyd olunur ki, İmam Hüseyn (ə) “Cəmʿ al-Baḥrayn” kitabında, Ninova və Ğazəriyyə camaatından 60 min dirhəm müqabilində bu torpağı almış və sonradan onu onlara bağışlamışdır. Lakin şərt qoymuşdu ki, onlar zəvvarları məzarına yönləndirsinlər və üç gün müddətində onları qonaq etsinlər.
Bu alqı-satqı və İmam Hüseyn (ə) tərəfindən yerin satın alınması, yalnız maddi deyil, həm də mənəvi bir məqsəd güdürdü. İmam Hüseyn (ə), ziyarətə gələnlərin rahatlığı və hörməti üçün bu torpağı alaraq, torpağı zəvvarlara təhvil vermişdi. Lakin, rəvayətlərə görə, yerli əhali bu şərti yerinə yetirməmişdi. Məhz bu səbəbdən, İmam Hüseynin (ə) alqı-satqısı təkcə maddi deyil, həm də dini və mənəvi bir mənaya malikdir.
İmam Hüseyn (ə) bu torpağı almaqla, həm də Kərbəla döyüşünün şəhidliklə nəticələnəcəyini bildiyi halda, gələcəkdə özünün və ailəsinin orada şəhid olacağını göz önünə almışdı. Bütün bunlar onun İmamət və Peyğəmbərlikdən aldığı ilahi rəhbərliklə bağlıdır.
İmam Hüseynin (ə) bu torpaq üzərində etdiyi hərəkət, bizim dünyəvi gözləntilərimizlə uyğun gəlməsə də, onun Allahın istəyi ilə uyğun olan əməllərini göstərir. Bu addımlar maddi və dünyəvi hesablarla izah edilə bilməz.
İmam Hüseynin (ə) əməlinin müxtəlif təfsirləri
İmam Hüseynin (ə) Kərbəla torpağını alması haqqında fərqli təfsirlər mümkündür. İlk növbədə, əxlaqi bir baxış ünsürü var ki, bu da İmam Hüseynin (ə) ziyarətə gələnlərə böyük hörmət və dəyər verdiyini göstərir. O, öz mübarək bədəninin orada dəfn edilməsindən əvvəl, zəvvarlarının hörmətlə qarşılanması və düzgün istiqamətləndirilməsi üçün lazımi şəraiti təmin edib.
Digər tərəfdən, fıqhi bir baxış daha əhəmiyyətli ola bilər və bu, “başqalarının hüquqlarına riayət etmək” və ya “hüquqəl-nəs” məsələsidir. İmam Hüseyn (ə) başqa birinin torpağında çadır qurmaq və qanını orada tökmək istəmirdi. Eyni zamanda, zəvvarlarının da həmin torpaq üzərindən keçərək, orada yaşayanların hüquqlarını pozmalarını istəmirdi. Buna görə də, torpağı alaraq əvvəlki sahiblərinə təhvil verdi ki, onlar həm öz hüquqlarını qoruya, həm də zəvvarlara hörmətlə yanaşsınlar.
Bu əməlinin arxasında “hüquqəl-nəs” prinsipinə olan dərin hörmət durur. Bu, həm şəxsi, həm də sosial həyatda başqalarının hüquqlarına hörmət etmənin vacibliyini vurğulayır. İmam Hüseynin (ə) bu hərəkəti, təkcə öz həyatında deyil, həm də gələcək nəsillərə bu prinsipi öyrətmək məqsədini güdür.
Hüquqəl-nəsin təxirə salınmasının cəzaları
İmam Sadiq (ə) belə buyurur: “Şübhəsiz, Allah təala Öz zatına and içib ki, üç cür insanı cənnətə qəbul etməyəcək: 1. Allahı inkar edən, 2. İmamı inkar edən, 3. Bir müsəlmanın hüququnu pozan.” (əl-Kəsəl, c.1, s.151)
Bir gün Peyğəmbər (s) səhabələrinə soruşdu: “Bilirsinizmi, kimlər iflas edib?”
Səhabələr dedilər: “İflas edən, maliyyəsi və malı olmayan kəsdir.”
Peyğəmbər (s) isə dedi: “Mənim ümmətim arasında iflas edən, qiyamət günü namaz, oruc və zəkatla gələn biridir; amma bunun yanında, başqasına söyüş söyüb, təkbir atıb, başqasının malını yemiş, qanını tökmüş və başqa birinə zərər vermişdir. Buna görə də, onun yaxşı işlərindən bəziləri başqalarına veriləcək ki, o, yerinə yetirsin və qiyamət günü sonunda cəhənnəmə atılsın.” (Bihar al-Anvar, c.69, s.6)
Kərbəla şəraitində bir gün bir nəfər İmam Hüseynə (ə) yaxınlaşıb dedi: “Mən borcluyam.” İmam Hüseyn (ə) ona dedi: “Bu çətin vəziyyətdə bizə qoşulma, əvvəlcə borcunu ödəməyə çalış!” (Məqtəul-Cəmi, c.1, s.728)
İmam Hüseyn (ə) belə diqqətli idi ki, borcu olanların döyüşə qatılmalarını istəmirdi və onların borclarını ödəməmələri halında şehid olmalarına razı olmayacaqdı. Bu, onun başqalarının hüquqlarına olan böyük sayğısını göstərir.
Bunun əksinə, həyatı boyunca haram və başqalarının hüquqlarını pozan, “hüquqəl-nəs” anlayışını heç vaxt qəbul etməyən insanlar var ki, onlar üçün bu məsələlər heç bir əhəmiyyət kəsb etmirdi.
Həzrət Müslim (ə) da son anlarında belə buyurmuşdu: “Küfə gələrkən 700 dirhəm borc almışam, bunun üçün borcumun ödənilməsini təmin etmək üçün birini göndər və mənim cəsədimi Ibn Ziyadın əlindən alıb, Kərbəlaya dəfn et. Həmçinin İmam Hüseynə bir xəbərçi göndər ki, o, gəlməsin, çünki mən ona yazmışdım ki, insanlar ona dəstək olurlar və o da bu yola çıxmışdır.” (Səlahşuran Təb, s.107)
İmam Hüseyn (ə) insanların hüquqlarına verdiyi əhəmiyyətlə tanınır və bu, onun həyatda hüquqəl-nəs prinsipinə necə riayət etdiyini və başqalarına qarşı necə böyük sayğı göstərdiyini sübut edir.
Müəlliflik Hüququ Əbədi Nur Saytına Məxsusdur
